Naast het onderwijs (school, groep, leerkracht) beïnvloeden ook de opvoeding en het onderwijsondersteunend gedrag van ouders het schoolsucces van kinderen. Met onderwijsondersteunend gedrag kunnen zij bijdragen aan de schoolloopbaan van hun kind. Zij kunnen het onderwijs m.a.w. ondersteunen, maar ook – onbedoeld, onbewust – ondermijnen. Kenmerken die schoolsucces beïnvloeden zijn: inkomen, opleiding en beroep van de ouders en ‘sfeer in de thuissituatie’. Met name de ‘thuissfeer’ blijkt van grote invloed. Deze is – in tegenstelling tot inkomen, opleiding en beroep – te beïnvloeden. ‘Thuissfeer’ bevat drie aspecten: 1) Betrokkenheid van ouders bij het onderwijs aan hun kind; 2) Supervisie door ouders; 3) Verwachtingen van ouders.
Met onderstaande checklist is zicht te krijgen op de thuissfeer. Het kader van de checklist is handelingsgericht werken (HGW), samenwerken met ouders.
De checklist is in Word, zodat je deze kunt aanpassen en op maat maken, passend bij de visie van de school. Verander termen zodanig dat ze passen bij de schoolpopulatie, schrap onderdelen die niet passen en vul de checklist aan met aspecten die je relevant vindt.
Bespreek de checklist altijd respectvol, vanuit een open (niet-veroordelende) houding en pas metacommunicatie toe: waarom vraag je ouders hiernaar? Stel vragen in de vorm van “lukt het jullie om …?”. Iedere ouder is positief betrokken bij zijn kind (totdat het tegendeel is bewezen) en elke ouder doet het zo goed als hij/zij kan. Sommige ouders zijn zodanig overbelast met problemen (zoals armoede, schuld, werkeloosheid, gebrekkige huisvesting, relatieproblemen, vechtscheiding, spanningen in het gezin, ziekte van gezinsleden e.d.) dat ze “op overleven zitten”. Bespreek met deze ouders alleen die onderdelen van de checklist die voor hen wenselijk én haalbaar zijn. Zoek samen met hen naar de hulp en ondersteuning die ze nodig hebben om – binnen hun mogelijkheden – het onderwijs van hun kind te ondersteunen.
En realiseer je: juist voor de leerlingen met dergelijke risicofactoren in de thuissituatie doet de kwaliteit van het onderwijs ertoe. Voor deze leerlingen kunnen het onderwijs en de leraar het verschil maken!
De checklist is tevens als kader voor feedback te hanteren, om ouders gericht te complimenteren met hun inzet: (mede) dankzij jullie onderwijsondersteunende gedrag is het ons gelukt (het doel is behaald): jullie kind leest of rekent nu beter en met meer plezier of het houdt zich nu wél aan de afspraken. De boodschap kan dan ook zijn: ga daarmee door ouders, want het werkt!