Informatie bij Communicatiemiddel OPP-ZML

Voor alle leerlingen in het Speciaal (Basis) Onderwijs en voor leerlingen binnen het regulier basisonderwijs die extra ondersteuning ontvangen van het samenwerkingsverband, moet een ontwikkelingsperspectief plan (OPP) worden opgesteld. Zie voor meer informatie de brochure Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs: wie, waarom, wanneer en hoe? (PO raad, 2013).

Na jaren in het ZML- onderwijs te hebben gewerkt, kwam ik in 2019 als trajectbegeleider voor samenwerkingsverband Unita werken. Bij het begeleiden van zeer moeilijk lerende (ZML) leerlingen binnen het regulier basisonderwijs viel me al gauw op dat gangbare OPP’s in de praktijk niet goed aansluiten op de behoeften van deze leerlingen, omdat de nadruk in deze OPP’s ligt op de didactische ontwikkeling. M.i. zou er echter meer aandacht moeten uitgaan naar de sociaal- emotionele ontwikkeling, het leren leren (werkhouding en aanpakgedrag), communicatie en de zelfredzaamheid. Deze ontwikkelingsdomeinen zijn voor deze leerlingen immers uiteindelijk bepalender voor hun uitstroombestemming dan hun didactisch niveau. Om hier in het onderwijsaanbod ruimte voor te maken én scholen en ouders bewust te maken van het belang hiervan, besloot ik een OPP voor ZML- leerlingen te maken.

Meer informatie

Download:
Communicatiemiddel OPP ZML
Schrijfwijzer bij OPP ZML
Format OPP ZML

In het regulier basisonderwijs wordt de OPP-trap (zie www.opptrap.nl) gebruikt om de ontwikkeling van de leerling visueel weer te geven. De OPP-trap is daarmee een grote ondersteuning in de communicatie met ouders, leerlingen en leerkrachten. De ZML- leerlingen vormen slechts een kleine groep en vormen daarom enkel een smalle vlakke stroom binnen deze trap. Dit doet onvoldoende recht aan de groei die deze leerlingen doormaken. Dat bracht me op het idee om een vergelijkbaar document te ontwikkelen, maar dan specifiek voor ZML- leerlingen.

Het “communicatiemiddel OPP-ZML”  maakt aan de hand van de CED- leerlijnen voor ZML inzichtelijk hoe de leerling zich ontwikkelt op het gebied van mondelinge taal, schriftelijke taal, rekenen, sociaal gedrag en leren leren. Vorderingen van de leerlingen worden hierbij afgezet tegen de eigen ontwikkeling, de ontwikkeling van andere ZML- leerlingen en de ontwikkeling van leerlingen die een gemiddelde ontwikkeling doormaken. De scores worden weergegeven in gekleurde stromen en gerelateerd aan mogelijke vormen van voortgezet onderwijs.

Aan de hand van het communicatiemiddel OPP-ZML kan het ontwikkelingsperspectief met ouders (en evt. de leerling) besproken worden. Het biedt visuele ondersteuning bij:

  • Het opstellen van het OPP: waar (in welke ‘stroom’) zit de leerling qua ontwikkeling nu? Wat betekent dit voor de geplande uitstroombestemming?
  • Bij het monitoren en evalueren van het OPP: zitten we nog op koers richting de geplande uitstroombestemming?

De trap geeft alleen maar de ontwikkeling tot nu toe weer. Het doet geen uitspraak over de geplande ontwikkeling. Dat moeten betrokkenen zelf doen door de relevante factoren in leerling, onderwijs en opvoeding te analyseren en de lat vervolgens hoog te leggen. Het ontwikkelings-perspectief is immers niet alleen afhankelijk van het leerrendement, maar ook van andere bevorderende en belemmerende factoren van de leerling (zoals werkhouding, sociaal-emotioneel functioneren, krachten en interesses en intelligentieniveau), evenals de kwaliteit van het onderwijs en het onderwijsondersteunend gedrag van ouders. Voor meer informatie, zie de bovengenoemde brochure (PO raad, 2013).

 

Maura Dammers, orthopedagoog NVO

januari 2020